Bewustzijn en religie, 5

Essenen, zoroastrisme en Lucas 12, vers 5

Wereldwijd zijn er drie grote, levende religies actief: jodendom, christendom en islam.

Het christendom kwam voort uit de Joods religieuze geschiedenis. Maar er waren ook andere invloeden, zoals bijvoorbeeld de Esseense en het zoroastrisme. In deze tijd lijkt de kleur van het christendom te verbleken. De nadruk ligt steeds meer op goed doen, liefdadigheid en verbinden. Praktisch is het van belang: de medemens krijgt een duwtje in de rug. Maar het christendom onderscheidt zich daarmee niet van het jodendom en de islam. Ook deze religies propageren schenkingen aan onze hulpbehoevende naasten, mits het zuiver is (dat is zonder eigenbelang). De essentie van het christendom is dat deze religie duidelijk een stap in de ontwikkeling van het mensenbewustzijn markeert. Simpel gezegd komt het erop neer dat het goddelijk geestelijke in het mensenbewustzijn incarneerde. Een gebeurtenis die niet zonder slag of stoot passeert. Het nieuwe menszijn is onderweg.

Het jodendom wordt beschouwd als de eerste of één van de eerste monotheïstische godsdiensten. Hoewel er in de beginperiode aanwijzingen bestaan dat andere goden erkend werden. Het jodendom behoort tot de oudste religieuze tradities die tot op de huidige dag worden beoefend. Aanhangers van het jodendom dienen de wetten en regels van de Thora nauwgezet te volgen. Hoewel er ook meer verlichte stromingen zijn. Zekerheden geven houvast; het leven wordt geleid door wet en regel. Op de één of andere manier benauwt het me. Ondanks de profetische vergezichten aan het einde van het Oude Testament hielden de Israëlieten in groten getale vast aan hun religieuze traditie. Bijzonder is dat Joden het jodendom beschouwen in het licht van 4000 jaar geschiedenis. Deze invalshoek biedt kans om inzichten bij te stellen. 

De islam is de jongste religie en ontstond in de zevende eeuw. Opvallend is, dat juist de islam blijft steken in de oudtestamentische tijd. Daarom wordt de islam een atavistische godsdienst genoemd. De islam grijpt terug naar het verleden. God hoog in de hemel en de mensen hier beneden op aarde. Moslims dienen zich te onderwerpen en zich over te geven. Religieuze leiders maken de dienst uit. Er is geen scheiding tussen religie en staat. Een gebrek aan reflectie valt me op. In de islamitische landen lacht er niemand om zichzelf. De vele oorlogen in het Oude Testament volgen het mechanisme van oog om oog en tand om tand. De familie-eer staat hoog in het vaandel. Eerwraak zuivert de beschadigde familie-eer. De islamitische wetgeving, de sharia, sluit daarbij aan. Profeten in het Oude Testament wezen vaak op belangenverstrengeling. Binnen de moslimgemeenschap lijkt belangenverstrengeling geen punt van discussie. De islam heeft een repressief karakter, veel meer dan het jodendom. 

"De getuigenissen zijn opgebouwd uit woorden, vormen zinnen van goud; wilskracht kleurt het verbond en de kleuren stralen. Jezus spreekt: “Ik zeg u mijn vrienden vreest u niet voor degenen die het lichaam doden, en daarna machteloos zijn”, (de tekst wordt vervolgd, zie Lucas 12, vers 5). 

Waar de grens ook liggen mag – ik leef me in – zulk een verbond overschrijdt grenzen. Het uiterlijk lot is het aardse lot, de dood aan het kruis, de kogel, de strop, de elektrische stoel. Het innerlijk lot is het bovenzinnelijke lot, de geestmens in wording. Voor een moment - hier op aarde - vallen beiden samen." (Uitdijend Bewustzijn, blz. 134) 

Iedereen wil zekerheid. Ook binnen onze westerse, inmiddels seculiere maatschappij is wetgeving een florerende bedrijfstak. Belangen worden veilig gesteld. Het lijkt alsof we zonder enige terughoudendheid de ander zoveel mogelijk restricties willen opleggen. Wanneer het onszelf betreft, gaan we verontwaardigd in beroep. Ook willen we de ander voortdurend iets leren, aan workshops, cursussen en adviesbureaus is geen gebrek. Sommige mensen ervaren deze bemoeienis als betweterij, waardoor standpunten polariseren. Wij laten ons niets meer wijs maken. Tekstschrijvers die oneliners produceren, doen goede zaken. Oneliners vegen de tegenpartij van tafel. 

Onomkeerbaar is dat het bewustzijn langzaam toeneemt. Maar lege ruimte voelt ongemakkelijk. Voor jongeren is het moeilijk. Mijn generatie gaf ze niets meer mee. In de jaren zestig en zeventig verwijderden wij het religieuze kader. Mateloos materialisme vervult de ruimte slechts tijdelijk. Sommige jongeren spreken zelfs van loze ruimte. Opvallend vind ik, dat ook binnen een oude cultuur zoals de Chinese het materialisme overheerst. Je verwacht iets meer wijsheid? Zowel de westerse als de Chinese cultuur kiezen voor een ongebreideld materialisme met alle gevolgen van dien, zoals schaarste en uitputting van mens, dier en aarde. 

Jongeren ontsnappen, ze bezoeken dansfeesten. Verdovende middelen zorgen voor een dromerige, hallucinerende wereld. Enige tijd wordt het als bevrijdend ervaren. De ziel voelt geen verantwoordelijkheid. In de oudheid verkeerde de mens standaard in een droomachtige toestand. Naarmate de bewustzijnsontwikkeling voortschreed, werden er tijdens rituelen ook drogerende middelen gebruikt. Hiermee werd het toenemende bewustzijn verdoofd. De sensatie was dat men als vanouds in trance, in vervoering raakte. Het roeren – the beat – van de trom helpt daarbij. Eindeloos herhalen; het is nog precies hetzelfde. Ritmisch gedreun en het bewustzijn verdoven: er is niets nieuws onder de zon. 

Het is van belang te begrijpen dat nu, in deze tijd, verdovende middelen de vorming van het ik belemmeren. De vormen van het ik zijn nog teer en de lijnen dun. Het ik is slechts een schets, maar al wel een fijnzinnige schets. In deze tijd wordt duidelijk dat het denken aan de vorming van het ik een grote bijdrage levert. Onbevangen denken kan als een spirituele activiteit gezien worden. Denken ontsluit het gebied van de geest. De resultaten van het denken worden geopenbaard in het bewustzijn. Omdat denken van nature naar harmonie tussen gedachten streeft, vormt de gedachtenwereld een eenheid. Wanneer onze gedachtenwereld innerlijk overeenstemt, ervaren we bevrediging, vinden we innerlijke rust. Je voelt je in het bezit van de waarheid. 

Jongeren hebben grote veerkracht. Maar hoe jong je ook nog bent, neem jezelf in acht en beschouw jouw leven niet als  een consumptieartikel. 

Een verhaal gebaseerd op verbeeldingskracht. Niets of niemand verplicht mij hier in het vrije Nederland ergens in te geloven. Niemand heeft het recht mij als een afvallige of als minderwaardig te beschouwen. Dank zeg ik hiervoor.

Ik denk na, ik leer onbevangen denken en wanneer het onderwerp me niet duidelijk wordt, leg ik het naast me neer. Misschien pak ik het later weer eens op? Ik neem de tijd. Wij leven in vrijheid. Ik ben dankbaar en verheug me. Niets is verworven, alles is geschonken. De praktijk van elke dag telt.