Complottheorie versus wetenschap

Wanneer ik op Radio 1 naar het programma Spraakmakers luister, merk ik op dat de media (journalistiek) zich steeds meer opwerpen mensen die gevoelig zijn voor complottheorieën te informeren. Zij willen deze mensen op basis van wetenschappelijk verworven kennis laten inzien dat complottheorieën niet op feiten berusten. Wellicht een nobel streven, maar ik denk dat de Spraakmakers hiermee de plank misslaan. Zij presenteren de wetenschappelijke kennis als absolute waarheid en negeren de  beweegredenen van de complotgevoelige mens. Er wordt voorbij gegaan aan de oorzaak van de argwaan tegen de maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland. De Spraakmakers verkondigen met iets te veel overtuiging hun ware leer: de waarheid volgens de wetenschap. Want wat is die waarheid feitelijk?

Kerst 2022; mijn levensloop in 533 woorden

Een cliché: de kersttijd is vooral een serie donkere dagen; maar een serie donkere dagen heeft ook wel wat. Toch ben ik blij dat mij al in mijn onwetende, jeugdige jaren het verhaal over de blijde boodschap verteld werd. Als kind had ik het licht nodig. Door het licht werd dat verhaal een opwekkende gebeurtenis. En als tiener verlichtte de blijde boodschap mijn denken. Toen door het denken langzamerhand de werkelijkheid veranderde, ontmoette ik de mens Jezus. Ik begon meer te begrijpen, bijvoorbeeld dat wat mensen uitstraalden niet altijd overeenstemde met wat ze vertelden. Jezus verwijst naar de komst van de Heilige Geest en die troostte mij. Want soms tobde ik met het leven.

Zoveel hoofden, zoveel zinnen

Veel ontwikkelingen stemmen niet vrolijk. Op de eerste plaats de oorlog in de Oekraïne, vervolgens zorgen over het klimaat, prijsstijging van energie en boodschappen; en bovendien gaat iedereen voor zijn eigen gelijk. We nemen onze meningen te serieus. Daarbij schrijf ik dan ook nog eens een essay over de moordaanslag op Salman Rushdie; allemaal zaken die deprimeren.

Tot slot, een ode aan Büsra: 'Ik Ga Leven'

Ja, zo is het!

Ik ben verzadigd. Het is de vrucht van het onverzettelijke denken van Büsra. Büsra is de roepnaam van de hoofdpersoon in het boek; het alter ego van de schrijfster, Lale Gül. Zoals Büsra het denken toepast, is denken een geestelijke activiteit. Büsra laat niet los, analyseert alles wat zij observeert en plaatst elke analyse in een verband; hierdoor ontstaat begrip. Een netwerk van begrippen wordt geweven. De synthese van al haar denkwerk openbaart zich in een droom waarin zij met God spreekt.

Ode aan Lale Gül en haar boek: "Ik Ga Leven"

Het boek van Lale Gül heb ik nog niet eens uit, ik ben net over de helft. Toch wil ik er al iets over schrijven. Want ik word onrustig wanneer er dingen tot mij komen die er toe doen. Arnon Grunberg geeft als recensie: "Zeer grappig geschreven". Hoezo: "Zeer grappig geschreven"? De inhoud staat bomvol. Lale Gül blijkt een groot observator; en doordat zij de Nederlandse taal uitmuntend beheerst, beschrijft ze haar waarnemingen op verrassende wijze; en ja, vaak op een humoristische, enigszins zwartgallige toon. Op blz. 153 schrijft ze: "Een deel van mij moet zijn gestorven op dat moment, ik wist dat betere tijden me niet ten deel zouden vallen, maar vergane glorie zouden worden.". Een stemming waarvan ik me gedurende mijn leven ook bewust werd.

Filosofie van de vrijheid 2

In de moderne filosofie is vooral de stelling gangbaar dat wij de werkelijkheid nooit leren kennen, omdat ons waarnemingsvermogen beperkt is. Simpel voorbeeld: een mens hoort en ruikt weinig in vergelijking met een hond. Voor de mens zijn er grenzen aan het kennen. Deze filosofen concluderen dat wij in een schijnwerkelijkheid leven. De ware werkelijkheid kennen we niet. Op het eerste gezicht tonen zij met hun stellingname nederigheid. Anderzijds spreiden zij ten toon dat zij daar met deze weidse redenering ver bovenuit stijgen.

Filosofie van de vrijheid 1

Mijn voornemen is om de filosofie van Rudolf Steiner te bespreken. Maar wat denk ik er als leek aan toe te kunnen voegen? Helemaal niets! In ieder geval leer ik er zelf van. Het gaat mij om de kern van zijn filosofie. Van nature ben ik sceptisch maar als het even kan ook optimistisch. Kortom, ik kan pas oordelen wanneer ik de gedachten achter de theorie begrijp. De grote lijnen zie ik inmiddels: en het ziet er mooi uit. Begrip op detailniveau vraagt nog aandacht.

Gedachten komen en gaan

Een kind was ik. Het was het warme gevoel dat me verbond met Jezus. En ik herinner me nog duidelijk hoe de vergelijking van de barmhartige Samaritaan mij aangreep. Op de pagina Over mij refereer ik ook aan het voorval. Een kind gelooft niet: een kind neemt op, bij een kind is alles nog mogelijk, bij God trouwens ook. En mijn moeder geloofde in Jezus. In de puberteit zaagde ik haar door over het geloof. Feitelijk voelde ik met haar mee. Ik hoopte dat ze stand hield. Het was dubbel. Zij hield stand.

Waarnemen en denken

In de jaren negentig viel me op dat filosofische verhandelingen niet om door te komen zijn. Het sprak niet tot mijn verbeelding. Er ging geen enkele prikkel vanuit. De inhoud lijkt in zichzelf verstrikt geraakt en wereldvreemd. Volgens de gangbare filosofie leef ik in een schijnwereld. Een subjectieve wereld die ontstaat puur door het moment van waarneming en de perceptie van het individu. De wereld is er niet meer wanneer het individu ophoudt met waarnemen. Simpel gezegd komt het erop neer dat ieder mens gevangen zit in zijn eigen subjectieve wereld. Toch kan ik me heel goed voorstellen dat de zon uitbundig zal schijnen wanneer ik er niet meer ben.

Mijn hemel: bewustzijn?

Ja, mijn hemel? Bewustzijn, wat is dat? De plek van ons bewustzijn wordt nergens in het lichaam gevonden. Sterker nog, met een paar relatief eenvoudige, neurologische proefjes wordt aangetoond dat we geen 'zelf' hebben. Filosoof Thomas Metzinger voegt daar triomfantelijk aan toe dat hij dat al dertig jaar beweert (NRC Wetenschap, 31/10 &1/11 2020). 

Prima om tot de bodem uit te zoeken welke stofjes mijn stemming bepalen. En wanneer het gerust stelt, ook goed. Maar ik twijfel aan de houdbaarheid. Hoezo de stofjes die mij dwars zitten? Mijn lichaam wordt voorgesteld als een machinerie. Simpelweg stofjes aanpassen, en klaar is Kees.

Maar wat ervaar ik zelf? Vreemd genoeg ervaar ik niet dat ik uit stof opgebouwd ben. Ik ervaar ruimte, en vaak veel meer ruimte dan mijn lichaam inneemt. Want in mijn lichaam maak ik verre reizen.